Josevanrosmalen.nl

Achter de schermen

 

Iedereen met enige maatschappelijke ervaring weet uit ondervinding dat er overal waar mensen samenleven of samenwerken er een binnenkant en een buitenkant is. Naar buiten toe heeft elke organisatie een mooie doelstelling en een verhaal dat anderen moet overtuigen van het belang van de organisatie. Ook een gezin is al een soort organisatie, met een buitenkant en een binnenkant. Als er bezoek komt, dan ontstaat er voor de komst van het bezoek extra bedrijvigheid: is er drank, zijn er koekjes, liggen er geen stapels kranten, moet de wc nog even worden schoongemaakt? Als er dan gebeld wordt, tover je een ontspannen glimlach op je gezicht en ben je een en al aandacht voor je gasten. Je wilt graag dat ze het naar hun zin hebben, maar ook dat ze jou of jullie wel leuk vinden.
Lang geleden studeerde ik sociale wetenschappen. Het is eigenlijk al zo lang geleden dat het wat overdreven is om me nog een socioloog te noemen. Toch zijn er bepaalde boeken en auteurs die veel indruk op mij hebben gemaakt. De Canadese socioloog Erving Goffman is daarvan een voorbeeld. Hij publiceerde een reeks boeken waarin hij het menselijk gedrag bekeek alsof mensen toneelspelers zijn, dus rollen spelen. Hij keek bijvoorbeeld naar het gedrag van obers in restaurants. Dat gedrag is anders wanneer zij in de buurt van de klanten zijn. In de keuken en achter de deur naar het restaurant praten zij anders en kijken ze anders. Zodra ze klanten naderen, voeren zij hun ‘toneelstukje’ op.
In veel werksituaties is er een onderscheid in ‘voor’ en ‘achter’ de schermen. Of je nu kapster bent of caissière, voetballer of maatschappelijk werker, overal heb je een plek waar je moet acteren en zichtbaar bent en een plek waar je je even kunt laten gaan.
Dat verschil in gedrag voor en achter de schermen leer je al op vrij jonge leeftijd. Kinderen horen soms dat ze zich ‘netjes’ moeten gedragen. Zo herinner ik me van de basisschool dat de onderwijzer liet merken dat er een schoolinspecteur zou komen. De leerlingen werden geacht zich voorbeeldig te gedragen. Waarschijnlijk was de onderwijzer zelf juist gespannen of hij wel een goede indruk zou maken.
Er is niets mis mee als er in een organisatie enig verschil is tussen de presentatie naar buiten en dat wat er achter de schermen gebeurt. Mensen hebben die veiligheid en die uitlaatklep juist nodig. Soms worden er dan wel dingen gezegd die niet voor de ‘bühne’ bedoeld zijn: ‘wat zeurde dat mens weer’, ‘wat een waardeloos verhaal was dat.’ Even later is die kapster of maatschappelijk werker weer de vriendelijkheid zelve, zij schieten weer in hun rol.
Het wordt pas echt lastig en pijnlijk als het verschil tussen ‘voor’ en ‘achter’ de schermen te groot wordt; dan wordt een organisatie ongeloofwaardig. Het misbruik in de katholieke kerk door religieuzen staat wel erg ver af van de officiële katholieke moraal. Wat er achter de schermen gebeurde kon in veel opzichten het daglicht niet verdragen.
Een mooi woord dat in het moderne managementjargon nog wel eens gebruikt wordt, is transparantie. We mogen gezien worden, in onze keuken hebben we geen geheimen. Dat klinkt aantrekkelijk, maar ik denk dat een beetje toneel spelen niet rampzalig is. Het is de smeerolie van onze samenleving. Volstrekte eerlijkheid is ook niet alles. Je dient geen redelijk doel als je zegt: ‘ik vind jou maar een saaie collega.
Gun mensen hun plek om af en toe te roddelen, te kletsen, zich even af te reageren. Ga er niet van uit dat mensen volmaakt zijn. Juist bij een te hoogstaande moraal kunnen mensen lelijk vallen, omdat er dan geen veilige plek is om aan hun ‘zwakheden’ toe te geven. Als mensen hun ‘slechte’ of, liever gezegd, menselijke eigenschappen niet hoeven te onderdrukken, kan in het werk en in het samenwerken het beste in mensen naar boven komen. Als je een gewoon mens mag en kunt zijn, wordt een organisatie geen keurslijf, geen masker dat mensen tekort doet.

 

© José van Rosmalen

 

zie ook: http://www.wij-rotterdam.nl/achter-de-schermen/

Reactie plaatsen

Reacties

Er zijn geen reacties geplaatst.
Rating: 4 sterren
1 stem